नेपालको राजनीतिक परिदृश्य अहिले **गहिरो संकट, अस्थिरता र अनिश्चितताको** दौडमा छ। यसको मुख्य आयामहरू यसप्रकार छन्:
**१. सरकारी अस्थिरता: सत्ताको मर्सीमारी**
- **गठबन्धनको अस्थिरता:** प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल (प्रचण्ड) अहिले **कांग्रेस-एमाले-माओवादी केन्द्र** गठबन्धनमा आधारित सरकार चलाउँदै छन्, तर यो गठबन्धन कुनै पनि समयमा भत्कन सक्ने अवस्था छ।
- **लगातार सरकार परिवर्तन:** पछिल्ला ६ वर्षमा **१० पटक** प्रधानमन्त्री परिवर्तन भएको छ।
- **दल विभाजन:** एमाले दुई धडामा (ओली र माधवकुमार), कांग्रेस पनि अन्तरकलहले ग्रस्त छन्।
*२. संघीय व्यवस्थामा अवरोध**
- **प्रदेश-केन्द्र द्वन्द्व:** संविधान कार्यान्वयनमा ढिलाइ, प्रदेशहरूले **आर्थिक स्वायत्तता र अधिकार**को माग गर्दै छन्।
- **स्थानीय तहमा असमानता:** केही नगरपालिका कुशल छन् भने केहीमा **क्षमता, बजेट व्यवस्थापन**को समस्या छ।
- **जातीय तनाव:** मधेशी, थारू, जनजातिहरूले संविधान संशोधनको माग जारी राखेका छन्।
*३. आर्थिक संकट: राजनीतिको प्रभाव**
- **न्यून आर्थिक वृद्धि:** विकास दर २-३% को दायरामा सीमित (२०२३ मा १.९%)।
- **राजनीतिक अवरोध:** बजेट पास हुनमा ढिलाइ, बहुमत नभएका सरकारले **दीर्घकालीन योजना** बनाउन असमर्थ।
- **बेरोजगारी र पलायन:** युवाहरू दैनिक १,५०० जना विदेश पलायन, राजनीतिक अस्थिरता प्रमुख कारण।
*४. विदेश नीतिमा चुनौती**
- **भारत-चीन सन्तुलन:** दुई शक्तिबीच कुटनीतिक दबाब बढेको छ, विशेषगरी **मिलन कार्यक्रम (भारतसँग) र बेल्ट एन्ड रोड (चीनसँग)** को प्रगति ढिला।
- **अमेरिकी MCC प्रभाव:** MCC को कार्यान्वयनपछि पनि राजनीतिक विवाद नसमाधान भएको छ।
*५. सामाजिक असमानता र जनअसन्तुष्टि**
- **भ्रष्टाचार:** ट्रान्सप्यारेन्सी इन्टरनेशनलको रिपोर्ट अनुसार नेपाल एसियामा **भ्रष्ट देशहरू** मध्ये एक।
- **युवाको हताशा:** राजनीतिमा पुरानो नेतृत्वको बर्चस्व, युवाहरूमा **व्यवस्थाप्रतिको रोष**।
- **मिडियाको दबाब:** सरकारविरुद्ध आलोचना गर्ने पत्रकारहरूमाथि **दमनको आरोप**।
*६. आशाका केही बिन्दुहरू**
**स्थानीय चुनावको सफलता:** गाउँपालिका/नगरपालिकाहरूमा **युवा र महिला नेतृत्व** को उदय।
**सञ्चारक्रान्ति:** सोसियल मिडियाले जनजागरण गराउँदै छ, **जवाफदेहिता**को माग बढेको छ।
**अदालतको सक्रियता:** सर्वोच्च अदालतले संवैधानिक मामिलाहरूमा **स्वतन्त्र निर्णय** दिँदै छ।
*भविष्यका प्रमुख प्रश्नहरू:**
1. क्या गठबन्धन सरकारले पूर्ण अवधि सम्म टिक्न सक्छ?
2. संविधान संशोधन गर्ने राजनीतिक सहमति कहिले बनेला?
3. भ्रष्टाचार विरुद्धको आन्दोलन फेरि उठ्ला?
4. अर्थतन्त्रलाई राजनीतिक अवरोधबाट कसरी मुक्त गर्ने?
**निष्कर्ष:**
वर्तमान नेपाली राजनीति **"अस्थिरताको दुश्चक्र"** मा फसेको छ। जनताले विकास, रोजगारी र सुशासनको आकांक्षा राखेका छन्, तर राजनीतिक दलहरू सत्ताको खेलमा मग्न छन्। संघीय संरचना, युवाको सहभागिता र अदालतको सक्रियता नै भविष्यका आधारस्तम्भ हुन्। आवश्यकता छ **देशभक्ति र जनताप्रतिको जवाफदेहिता**।
No comments:
Post a Comment